کشاورزی   14

توضیح : این قسمت می تواند ادامه ی منطقی قسمت چهل و هشتم باشد . 

کسانی که خود زمین نداشتند ، زمین های دیگران را می کاشتند . برداشتن زمین نزد دیگران ،  به چند طریق انجام می گرفت که چند روش رایج ترین آن  چنین بود :

« پا پنج یک »

پاپنج یک ، به دو شیوه اجرا می شد که  بستگی به نحوه ی شرط کردن بین صاحب زمین و کشاورز  داشت . شیوه های رایج پا پنج یک عبارت بودند از  :

الف : نخواست  ب : بخواست

طبق شیوه ی نخواست ، صاحب زمین  ملک خود را در اختیار کشاورز یا بازیار قرار می داد و  طی آن مقرر می شد که کشاورز ، تا از مرحله ی کاشت تا پایان محصول ، تمام کارهای کشاورزی را انجام بدهد و هنگام تقسیم ، یک پای زراعت یعنی یک چهارم از کل محصول به دست آمده به علاوه یک پنجم از سه چهارم باقی مانده را مالک شود و مابقی محصول به صاحب زمین برسد . بنا براین اگر از یک مزرعه برای مثال 100 من *غله به دست می آمد ، یک چهارم آن  (25 من ) به علاوه یک پنجم از مقدار باقی مانده ( 15 من  = 5 ÷ 75 ) یعنی در مجموع چهل من سهم کشاورز می شد و شصت من باقی مانده را صاحب زمین می برد . در این روش ، تمام هزینه ها به عهده ی صاحب زمین بود و کشاورز فقط کار می کرد .

در شیوه ی بخواست ، وضع تغییر می کرد بدین گونه که  کشاورز می بایست  پول خرید یک چهارم از بذر اولیه که برای بذرافشانی لازم بود و نیز یک پنجم از سه قسمت باقی مانده را خودش بپردازد و سایر خرج ها را نیز خودش به عهده بگیرد ، در عوض با صاحب زمین شریک باشد .

علاوه بر این روش ها ، شیوه هایی دیگر نیز وجود داشت که بسته به توافق طرفین بود . از جمله ی این موارد می توان به  « قـَد بـُری » اشاره کرد . دراین شیوه ، کسی حاضر می شد در قبال  مقداری غله که توافق می کردند ، مزرعه ای را درو کند   . 

___________________________

 *علی سامی  در کتاب پایتخت های شاهنشاهان هخامنشی  صفحه ی   290 می نویسد  :

« واحد وزن به زبان فرس هخامنشی مَنَه و امروز من می گویند » .

من در جاهای مختلف فرق دارد و در بنار آب شیرین معادل 75 کیلو گرم است .